Έκκριμα θηλής ονομάζεται το υγρό που εκρέει από τη θηλή είτε αυτόματα είτε μετά από πρόκληση.
Υπολογίζεται ότι το 5% των ασθενών που προσέρχονται στο μαστολογικό ιατρείο αναφέρουν έκκριμα θηλής [1]. Θεωρείται πάντως ότι οι ο αριθμός αυτός δεν αντιστοιχεί στην πραγματική επίπτωση διότι πολλές γυναίκες με αυτό το σύμπτωμα δεν αναζητούν το γιατρό. Από τις ασθενείς που αναφέρουν ρύση από τη θηλή ένα 10% περίπου θα καταλήξουν στο χειρουργείο[2]. Κάποιοι συγγραφείς ορίζουν ως παθολογική ρύση από τη θηλή τη ρύση εκείνη που προέρχεται από κάποια παθολογία του επιθηλίου των πόρων (και εξαιρούν εκείνη που οφείλεται σε άλλα αίτια όπως π.χ. το προλακτίνωμα). Το ποσοστό των ασθενών με παθολογική ρύση από τη θηλή που ανευρίσκεται τελικά να υποκρύπτει κακοήθεια κυμαίνεται στη βιβλιογραφία από 4 έως 21% [3-11].
Έκκριμα από τη θηλή μπορεί να προκληθεί σε ποσοστό μεγαλύτερο του 80% των ασυμπτωματικών γυναικών αν εφαρμοσθεί αρνητική πίεση από ειδική συσκευή [12]. Το φυσιολογικό έκκριμα από τη θηλή επομένως είναι συχνό και κατά κανόνα δεν είναι αυτόματο. Το χρώμα του μπορεί να ποικίλει από λευκωπό- κίτρινο έως πράσινο ή κυανόμαυρο.
Γαλακτόρροια: Γαλακτόρροια ονομάζουμε τη ρύση γαλακτώδους εκκρίματος από τη θηλή εκτός εγκυμοσύνης, γαλουχίας ή λοχίας. Η γαλακτόρροια αυτή σε ένα ποσοστό οφείλεται σε ιδιοπαθή προλακτιναιμία ή σε αυξημένη ευαισθησία στα φυσιολογικά επίπεδα της προλακτίνης. Μπορεί όμως να οφείλεται και σε λήψη κάποιων φαρμάκων, σε όγκους της υποφύσεως (π.χ. προλακτίνωμα) ή του υποθαλάμου, ή ακόμα σε παρανεοπλασματικά σύνδρομα ή συστηματικά αίτια (κίρρωση του ήπατος, νεφρική ανεπάρκεια, υποθυρεοειδισμός).
Στον αλγόριθμο των αποφάσεων για την αντιμετώπιση της ασθενούς με έκκριμα από τη θηλή βαρύνουσα σημασία έχει αν το έκκριμα είναι προκλητό ή αυτόματο, αν εμφανίζεται ετερόπλευρα ή αμφοτερόπλευρα και αν προέρχεται από έναν ή περισσότερους πόρους. Επίσης είναι πολύ σημαντική η σύστασή του, δηλαδή αν είναι γαλακτώδες, ορώδες, οροαιματηρό ή αιματηρό.
Το φυσιολογικό έκκριμα θηλής είναι κατά κανόνα αμφοτερόπλευρο, προκλητό και όχι αυτόματο, αφορά περισσότερους πόρους, είναι διαφόρων χρωμάτων και παχύρευστο. Αντιθέτως το παθολογικό έκκριμα είναι συνήθως μονόπλευρο αφορά συχνά έναν πόρο, είναι αυτόματο, πιο υδαρές, αιματηρό, ορώδες ή οροαιματηρό.
Το παθολογικό έκκριμα θηλής οφείλεται συνήθως σε ενδοπορικό θήλωμα (40-50%) ή πολλαπλά θηλώματα, σε ινοκυστικές αλλοιώσεις (30-40%), σε πορεκτασίες (10-20%) ή- στη μειονότητα των περιπτώσεων σε μη διηθητικό ή διηθητικό καρκίνο. Τα εργαλεία που έχουμε για να εξιχνιάσουμε τα αίτια του παθολογικού εκκρίματος -πέραν από το ιστορικό και την κλινική εξέταση- είναι η ανίχνευση αίματος στο έκκριμα, η κυτταρολογική εξέταση και ο απεικονιστικός έλεγχος (μαστογραφία, υπερηχογράφημα και κατά περίπτωση μαγνητική τομογραφία, γαλακτογραφία και πιο πρόσφατα η μαγνητική γαλακτογραφία). Επίσης η ενδοσκόπηση των πόρων (ductoscopy) καθώς και η έκπλυση των πόρων (ductal lavage) μπορούν να μας δώσουν πολύτιμα στοιχεία. Περίπου 5-10% των ασθενών με αιματηρό έκκριμα θηλής υποκρύπτουν κάποιο καρκίνο.
Σε περίπτωση που ο απεικονιστικός έλεγχος είναι θετικός για κακοήθεια ακολουθεί ο αλγόριθμος που χρησιμοποιούμε σε αυτήν την περίπτωση (προεγχειρητική βιοψία με κόπτουσα βελόνη υπό υπέρηχο ή βιοψία κενού, ογκολογικό συμβούλιο, προγραμματισμός χειρουργείου).
Σε περίπτωση που ο απεικονιστικός έλεγχος είναι αρνητικός για κακοήθεια αλλά έχουμε έκκριμα από έναν πόρο με θετική ή αρνητική κυτταρολογική εξέταση μπορεί να γίνει η εγχείρηση Atkins (microdochectomy) κατά την οποία εντοπίζεται, καθετηριάζεται και εκτέμνεται ο πάσχων πόρος από τη θηλή έως το λοβό. Σε περίπτωση που έχουμε αυτόματο έκκριμα από πολλούς πόρους ενδεδειγμένη είναι η εγχείρηση Urban, κατά την οποία γίνεται ολική αφαίρεση του υποθηλαίου συστήματος των κεντρικών πόρων με ευρύ παρακείμενο τμήμα του μαζικού αδένος[13]. Επίσης υπάρχουν για κάποιες περιπτώσεις νεότερες μέθοδοι ελάχιστα επεμβατικής αφαίρεσης της βλάβης με βιοψία κενού (vacuum biopsy) ή ενδοσκοπική προσπέλαση μέσω των πόρων (ductoscopy). H τελευταία μέθοδος είναι ιδιαίτερα σημαντική για νέες ασθενείς που επιθυμούν να θηλάσουν στο μέλλον και η θέση των μεθόδων αυτών είναι υπό διερεύνηση στη διεθνή βιβλιογραφία [14, 15].